Q. යම් අයෙකු මිත්‍යා දෘශ්ටියෙන් ගලවා සම්‍යදෘශ්ටියට ගෙන ඒමට උත්සහ දැරීමේ හා එම උත්සහය යම් කිසි අයුරකින් හෝ සාර්තක කර ගැනීමේ විපාක පහදන්න.
A. (අ.) සම්මා දිට්ඨිය (සම්‍යක්දෘෂ්ටිය) නම් ලෞකික හෝ ලෝකෝත්තර (ආ.) ප්‍රඥාව යි. (ඇ.) ප්‍රඥාවට බුදුදහම තුළ උසස් ම තැන ලබා දේ.
[(අ.), (ආ.), (ඇ.) ලිපි තුන ද කියවන්න.]
කෙනෙකුට ප්‍රඥාව ඇති කිරීම දෙලොව සැප සම්පත් ලැබීමට මෙන් ම, සුගති ගාමී වීමට හා කිසිසේත් මිදිය නොහැකි ණය-ප්‍රතිඋපකාරයන් ගෙන් පවා මිදීමට හේතු වන බව පහත ත්‍රිපිටක මූලාශ්‍ර මඟින් ගම්‍යමාන වේ.
A / T. "... තෙමේ ද සම්‍යක්දෘෂ්ටික වෙයි. මෙරමා ද සම්‍යක්දෘෂ්ටිකයෙහි සමාදන් කරවයි.
මහණෙනි, මේ විසි කරුණින් සමන්‍වාගත වූයේ ගෙන එන ලද්දක් බහා තැබුයේ යම් සේ නම් එසේ ස්වර්‍ගයෙහි වෙයි."
"... අත්තනා ච අබ්‍යාපන්නචිත්තො හොති, පරඤ්ච අබ්‍යාපාදෙ සමාදපෙති; අත්තනා ච සම්මාදිට්ඨිකො හොති, පරඤ්ච සම්මාදිට්ඨියා සමාදපෙති – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, වීසතියා ධම්මෙහි සමන්නාගතො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං සග්ගෙ”ති."
A / T. “මහණෙනි, මම දෙදෙනකුට ප්රත්යුපකාර කිරීම පහසු යයි නො වදාරමි. කවර දෙදෙනකුට ද යත්? මවය පියාය යන දෙදෙනාට ය. සිය වසක් ආයු ඇත්තා වූ සිය වසක් ජීවත් වන්නා වූ දරුවෙක් එක් උරහිසකින් මව ද එක් උරහිසකින් පියා ද උසුලා සිටින්නේ ද හෙතෙමේ ම ඔවුනට සුවඳ ගැල්වීමෙන් ද ඇඟ පිරිමැදීමෙන් ද නෑවීමෙන් ද අත් පා මිරිකීමෙන් ද උපස්ථාන කරන්නේ ද ඔවුහු එහි ම මල මුත්‍ර කරන්නාහු ද මහණෙනි, එතෙකින් ද මාපියනට උපකාර කළේ හෝ නො වන්නේ ය. ප්රත්යුපකාර කළේ හෝ නොවන්නේ ය.
මහණෙනි, යමෙක් බොහෝ සත්රුවන් ඇත්තා වූ මේ මහපොළොවට අධිපති වූ සක්විති රජයෙහි මාපියන් පිහිටවා ද එතෙකින් ද මා පියන්ට උපකාර කළේ හෝ නොවන්නේ ය. ප්රත්යුපකාර කළේ හෝ නො වන්නේ ය. කුමක් හෙයින් ද යත්? මහණෙනි, මාපියෝ දරුවනට බොහෝ උපකාර ඇත්තෝ ය. දරුවන්ගේ දිවි පවත්වන්නෝ ය. දරුවන් පෝෂණය කරන්නෝ ය. දරුවන්ට මේ ලෝකය දක්වන්නෝ ය.
“මහණෙනි, යම් දරුවෙක් අශ්‍ර‍ද්ධාවත් මාපියන් ශ්රද්ධා සම්පත්තියෙහි සමාදන් කරවා ද ඇතුළත් කරවා ද පිහිටවා ද දුශ්ශීල වූ මාපියන් ශීල සම්පත්තියෙහි මසුරු වූ මාපියන් ත්‍යාග සම්පත්තියෙහි ප්රඥා විරහිත මාපියන් ප්රඥා සම්පත්තියෙහි සමාදන් කරවාද ඇතුළත් කරවා ද පිහිටවා ද, එතෙකින් මාපියනට උපකාර කෙළේ ද ප්‍ර‍ත්‍යපුකාර කෙළේ ද අධික කොට උපකාර කෙළේ ද වේය”
https://pitaka.lk/books/bauddhayage-athpotha/14-3.html
["මහණෙනි, මම මවට ද පියාට දැයි දෙදෙනාට ප්‍රත්‍යුපකාරය සුකරය යි නො කියමි. මහණෙනි, ශතවර්‍ෂායුෂ්ක වූ යමෙක් සියවස් ජීවත් වන්නේ එක් අංසයෙකින් මව පිළිදගින්නේ එක් අංසයෙකින් පියා පිළිදගින්නේ වේ ද, හේ ම ඔවුන්ගේ සිරුරු සුවඳ සුණු ඉළීමෙන් හා අත්පා පිරිමැදීමෙන් හා සිහිල්පැන් හුණුපැන් නෑවීමෙන් හා අඞ්ගසම්බාහනයෙන් හා උපස්ථාන කෙරේ ද, ඔහුත් ඒ අංසයෙහි ම හිඳ මල මුත්‍ර පහකරන්නාහු නම්, මහණෙනි, හේ එසේ ද වුව, මවුපියන්ට උපකාරයෙක් හෝ ප්‍රත්‍යුපකාරයෙක් හෝ නොවේ මැයි.
මහණෙනි, බොහෝ සත්රුවන් ඇති මේ මහා පෘථිවියෙහි මවු පියන් සක්විති රජයෙහි පිහිටුවන්නේ නමුදු, මහණෙනි, මවුපියන්ට උපකාර කරණ ලද්දේ හෝ ප්රත්යුපකාර කරණ ලද්දේ හෝ නො ම වෙයි. එයට හේතු කවරේය? මහණෙනි, මවුපියෝ දූ පුතුනට බොහෝ උපකාර ඇතියහ. පුතුන් වඩන්නාහු පෝෂණය කරන්නාහු මේ ලෝකය දක්වනසුලු වෙති.
මහණෙනි, යමෙක් ශ්රද්ධා නැති මවුපියන් ශ්‍රද්ධාසම්පත්තියෙහි සමාදන් කරවා ද, වසවා ද, පිහිටුවා ද, මසුරුවූවන් ත්‍යාගසම්පත්තියෙහි සමාදන් කරවා ද, වසවා ද, පිහිටුවා ද. දුෂ‍්ප්‍රාඥවූවන් ප්‍රඥාසම්පත්තියෙහි සමාදන් කරවා ද, වසවා ද, පිහිටුවා ද. මහණෙනි, මෙතෙකින් මවුපියනට උපකාර කරණ ලද්දේත් ප්රත්යුපකාර කරණ ලද්දේත් අධික උපකාර කරණ ලද්දේත් වේ යයි."
“ද්වින්නාහං, භික්ඛවෙ, න සුප්පතිකාරං වදාමි. කතමෙසං ද්වින්නං? මාතු ච පිතු ච. එකෙන, භික්ඛවෙ, අංසෙන මාතරං පරිහරෙය්‍ය ¶, එකෙන අංසෙන පිතරං පරිහරෙය්‍ය වස්සසතායුකො වස්සසතජීවී සො ච නෙසං උච්ඡාදනපරිමද්දනන්හාපනසම්බාහනෙන. තෙ ච තත්ථෙව ¶ මුත්තකරීසං චජෙය්‍යුං. න ත්වෙව, භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං කතං වා හොති පටිකතං වා. ඉමිස්සා ච, භික්ඛවෙ, මහාපථවියා පහූතරත්තරතනාය මාතාපිතරො ඉස්සරාධිපච්චෙ රජ්ජෙ පතිට්ඨාපෙය්‍ය, න ත්වෙව, භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං කතං වා හොති පටිකතං වා. තං කිස්ස හෙතු? බහුකාරා , භික්ඛවෙ, මාතාපිතරො පුත්තානං ආපාදකා පොසකා ඉමස්ස ලොකස්ස දස්සෙතාරො. යො ච ඛො, භික්ඛවෙ, මාතාපිතරො අස්සද්ධෙ සද්ධාසම්පදාය සමාදපෙති නිවෙසෙති පතිට්ඨාපෙති, දුස්සීලෙ සීලසම්පදාය සමාදපෙති නිවෙසෙති පතිට්ඨාපෙති, මච්ඡරී චාගසම්පදාය සමාදපෙති නිවෙසෙති පතිට්ඨාපෙති, දුප්පඤ්ඤෙ පඤ්ඤාසම්පදාය සමාදපෙති නිවෙසෙති පතිට්ඨාපෙති, එත්තාවතා ඛො, භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං කතඤ්ච හොති පටිකතඤ්චා”ති.
"... මේ සූත්‍රයෙහි ශ්රද්ධා ශීල ත්‍යාග ප්රඥා යන මේවා ලෞකික ලෝකෝත්තර මිශ්‍රකවම කියනලද්දේය. දම්සෙනෙවි සැරියුත් තෙරුන් වැනිවූම භික්‍ෂුව ඒ ධර්මයන්හි පිහිටුවයි නමැයි දතයුතුය."
"... ඉමස්මිං සුත්තෙ සද්ධාසීලචාගපඤ්ඤා ලොකියලොකුත්තරමිස්සකා කථිතා. ධම්මසෙනාපතිසාරිපුත්තත්ථෙරසදිසොව භික්ඛු තෙසු පතිට්ඨාපෙති නාමාති වෙදිතබ්බො."
