{[ප්‍රශ්නය: “අකුසල සිත් දොළොසය, >>> ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත කාමාවචර ජවන් සිත් අටය <<< යන මොවුහු ලෝකෝත්තර ධර්ම නවය හැර, ඉතිරි සියල්ල ම අරමුණු කෙරෙති. “ලෝකෝත්තර ධර්ම නවය” යි කියනුයේ ලෝකෝත්තර සිත් අටට හා නිවනට ය.”]

[උපකාරක: “ජවනවසෙන හෙතුනියමනෙ පන කම්මසරික්ඛකහෙතුවසෙන තිහෙතුකානි දුහෙතුකානි අහෙතුකානීති තීණි ජවනානි වෙදිතබ්බානි. තත්ථ කම්මසරික්ඛකහෙතුවසෙන තිහෙතුකජවනානි නාම කාමාවචරකුසලකිරියාසු ඤාණසම්පයුත්තජවනානි, දුහෙතුකජවනානි නාම ඤාණවිප්පයුත්තජවනානි, අහෙතුකානි නාම අකුසලජවනානි චෙව කිරියාහෙතුකජවනඤ්ච. අකුසලජවනානිපි හි කුසලකම්මසරික්ඛකහෙතුවසෙන අහෙතුකානි කුසලහෙතූනං තෙසු අභාවතො.”

“ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සිත්වල ප්‍ර‍ඥා චෛතසිකය ද නො යෙදේ.”
“ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සිත් සතර ද්විහේතුක ය.”
“කාමාවචර කුසල් සිත් අට ය, සහේතුක කාමාවචර විපාක සිත් අට ය, සහේතුක කාමාවචර ක්‍රියා සිත් අට යයි කාමාවචර සෝභන සිත් (24) සූවිස්සෙකි. එහි සෝමනස්ස සහගත සිත් දොළොසෙකි. උපේක්ෂා සහගත සිත් දොළොසෙකි. ඥාන සම්ප්‍ර‍යුක්ත සිත් දොළොසෙකි. ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සිත් දොළොසෙකි. අසඞ්ඛාරික සිත් දොළොසෙකි. සසංස්කාරික සිත් දොළොසෙකි.
අකුසල් සිත් දොළොසය, අහේතුක සිත් අටළොස ය, කාමාවචර සෝභන සිත් සූවිස්ස යයි කාමාවචර සිත් (54) සූපනසෙකි.
කාම සිත් සූපනසෙහි අකුසල් දොළොසෙකි. කුසල් අටෙකි. විපාක තෙවිස්සෙකි. ක්‍රියා එකොළොසෙකි.”
“අරමුණ දැන ගැනීම පිළිබඳ වූ ද, දීම් - ගැනීම් ආදි ක්‍රියා පිළිබඳ වූ ද, අධික චිත්ත වේගය ජවන කෘත්‍යය ය.”
“සිත්වල ප්‍ර‍ධාන කොටස ජවන් සිත් ය. භවාඞ්ග සිත් ඇරුණාම සත්ත්වයකු තුළ වඩා උපදින්නේ ජවන් සිත් ය. අරමුණ හොඳට දැන ගන්නේත්, ක්‍රියා සිදු කරන්නේත්, පින් - පව් වන්නේත් ජවන් සිත් ය.”
“අකුසල් සිත් දොළොසය - හසිතුප්පාද සිතය - මහා කුසල් සිත් අටය - මහා ක්‍රියා අටය - මහද්ගත කුසල් නවයය - මහද්ගත ක්‍රියා නවයය - ලෝකෝත්තර සිත් අටය යන මේ සිත් පනස් පස ජවන චිත්තයෝ ය.”
“කාමාවචර ජවන් විසි නවය ය”
“මහද්ගත ලෝකෝත්තර ජවන් සවිස්සය”
“ජවනය පුද්ගලයන්ගේ අදහස් අනුව ඇති වන්නකි. කුශලාධ්‍යාශය ඇති කුශලයට කැමති අයට හොඳ නරක මධ්‍යම සියලු අරමුණුවලදී ම කුශල ජවනයන් ඇති විය හැකි ය. ධර්මයෙන් ඈත්ව යෝනිසෝමනසිකාරයෙන් තොර ව පවෙහි ඇලී වාසය කරන්නවුන්ට සියලු ම අරමුණුවල අකුසල ජවන් ඇතිවිය හැකි ය. රහතුන්ගේ වීථිවල ක්‍රියා ජවන් ඇති වේ.”]

[ආශ්‍රිත: https://pitaka.lk/books/rc/Abhidharma_Margaya.htm
https://tipitaka.app/]}
T. මකා දැමූ පළමු පිළිතුර වූයේ - "පැනය නිවැරදි කිරීමක් කර විසදීමට උත්සහ කරමි.
ඔබ විමසන්නේ ඤාණ විප්‍රයුක්ත කාමාවචර සෝභන සිත්වල ජවන සිත් අට විය යුතුයි.". යන්නයි.

හේතුව: කාමාවචර සෝභන සිත්වල ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත ජවන් සිත් ඇත්තේ අටක් ම පමණක් බැවින්, පැනය නිවැරදි කිරීමක් අවශ්‍ය ම නැත; එසේම එය අදාළ නැත; එබැවින් එය (පාඨකයා) නොමඟ යවන සුළු ය.

මකා දැමූ දෙවැනි පිළිතුර, පිළිතුර වශයෙන් නිවැරදි වුව ද "පැනය නිවැරදි කිරීමක් කර විසදීමට උත්සහ කරමි.” යන පළමු පිළිතුර නිසා (පිළිතුර මෙය නම්, පැනය නිවැරදි වන්නේ කෙසේ ද? යන විමතියෙන්) එය ද (පාඨකයා) නොමඟ යවන සුළු ය.

මකා දැමූ තෙවැනි පිළිතුර වුයේ - "කාමාවචර ජවන් සිත් සියල්ල 29කි. එයින් ඤාණ සම්ප්‍රයුක්ත සිත් 8කි. ඒ සිත් 29න් ඉතිරි සිත් 21ම ඤාණ විප්‍රයුක්ත කාමාවචර ජවන සිත් වේ." යන්නයි.

තර්කයෙන් ගතහැකි වුව ද, ඤාණ සම්ප්‍රයුක්ත - ඤාණ විප්‍රයුක්ත භේදය සෝභන (ජවන) සිත්වලට මිස, අකුසල (ජවන) සිත්වලට යෙදිය නොහැක (ඒවාට යෙදෙන්නේ දෘෂ්ටිගත සම්ප්‍ර‍යුක්ත - දෘෂ්ටිගත විප්‍රයුක්ත භේදය යි); එමෙන් ම හසිතුප්පාද සිත ද ඤාණ සම්ප්‍රයුක්ත - ඤාණ විප්‍රයුක්ත භේදයට නොපැමිණෙන සිතකි.
“එබැවින් ඒ සිත් 29න් ඉතිරි සිත් 21ම ඤාණ විප්‍රයුක්ත කාමාවචර ජවන සිත් වේ." යැයි කීම ධර්ම විකෘතියකි.

කෙසේ වෙතත්, මකා දැමූ (දෙවැනි) නිවැරදි පිළිතුර (බොහෝ දෙනාගේ පහසුව පිණිස හා පිළිතුරේ මුල් හිමිකරුට හානිපූරණක් ලෙස) පහත දක්වා ඇත.

"1. සෝමනස්ස සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත අසංස්කාරික කුසල සිත

2. සෝමනස්ස සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සසංස්කාරික කුසල සිත

3. උපේක්ෂා සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත අසංස්කාරික කුසල සිත

4. උපේක්ෂා සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සසංස්කාරික කුසල සිත

5. සෝමනස්ස සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත අසංස්කාරික ක්‍රියා සිත

6. සෝමනස්ස සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සසංස්කාරික ක්‍රියා සිත

7. උපේක්ෂා සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත අසංස්කාරික ක්‍රියා සිත

8. උපේක්ෂා සහගත ඥාන විප්‍ර‍යුක්ත සසංස්කාරික ක්‍රියා සිත".

{තව ද, අප කිසිදු පුද්ගලයකු සමඟ (ඔහු/ඇය මිතුරෙකු හෝ හතුරෙකු වුව ද) කිසිදු මනාපයක් හෝ අමනාපයක් මෙම කණ්ඩායම තුළ දී නොමැත; එසේ ම අප පෙනී සිටින්නේ පුද්ගලයකු හෝ කණ්ඩායමක් වෙනුවෙන් නොවේ; “ධර්මය” වෙනුවෙනි; “අධර්මය” දුරලීම වෙනුවෙනි. ඒ බැව් කරුණාවෙන් සලකන්න!}